Ακολουθεί αναδημοσίευση από Το Βήμα
Θαλάσσια ρεύματα
Η Πρέβεζα ζει ανάμεσα σε δύο θάλασσες και ζει καλά,περιστοιχισμένη από τρία κάστρα,τα μακρά τείχη της Νικόπολης,τα κατάλοιπα του βενετσιάνικου ελαιώνα που την περιέβαλλε κάποτε και την αποικία των πελεκάνων στη νησίδα στη λιμνοθάλασσα Τσουκαλιό.Το Ιόνιο και ο Αμβρακικός διαμορφώνουν τη φυσιογνωμία της πόλης, τη μνήμη της,την εμφάνισή της, τη γεύση της,την ατμόσφαιρά της. Το μέτωπο της πόλης είναι μια ωραία προκυμαία,με το απίθανο κτίριο της Εθνικής Τράπεζας και τον σιδερένιο φάρο που βρέθηκε κάπου στη Σκανδιναβία και επανεγκαταστάθηκε στην παλιά του θέση,όπου οι ψαράδες,μερικοί με τα παραδοσιακά πριάρια,φέρνουν όλα τα καλά του πελάγους και της λιμνοθάλασσας. Αυτή την εποχή έχουν την τιμητική τους τα λαβράκια και μαζί με τα άλλα ψάρια και τα θαλασσινά σκορπίζονται στα σοκάκια της παλιάς γειτονιάς της πόλης, όπου μαγειρεύονται με ιδιαίτερους τρόπους για να τέρψουν τους θαμώνες των εστιατορίων και των μεζεδοπωλείων,καθώς το φαγητό είναι εξαιρετική πτυχή της καλής ζωής στην Πρέβεζα.
Και πράγματι,σε όλα αυτά τα μαγαζιά τρως καλά και στην πόλη ζεις καλύτερα.
Η κυρά των θαλασσών
Ο Δημήτριος Βικέλας,στα 1885,στο βιβλίο του Από Νικοπόλεως εις Ολυμπίαν,γράφει υπό τη μορφή επιστολών κατά τη συνήθεια της εποχής: «Διήλθομεν την εσπέραν εις την οικίαν ενός των εγκριτοτέρων κατοίκων της Πρεβέζης.Ηδύνατό τις ευκόλως να φαντασθή ότι ευρίσκεται εις Παρισίους,ή τουλάχιστον εις Αθήνας.Ωμιλήσαμεν περί φιλολογίας,περί ιστορίας,όχι όμως και περί πολιτικής.Προπάντων σε ηκούσαμεν μουσικήν. Η θυγάτηρ του οικοδεσπότου,δεσποινίς χαριεστάτη,μάς έπαιξε τεμάχια του Chopin.Πώς σου φαίνεται; Ο Chopin εις Πρέβεζαν!».
Οπως σημειώνει ο Ι.Μ.Παναγιωτόπουλος το 1950 στους Ελληνικούς Ορίζοντες,η Πρέβεζα την εποχή που πέρασε ο Βικέλας «ήταν ένα κέντρο σπουδαίο καταντικρύ στην ιόνια θάλασσα, ένα πέρασμα,η πρώτη σκάλα,που έπιανε ο απόδημος,αφήνοντας πίσω του τα ελληνικά περιγιάλια».Ο ίδιος θα παρατηρήσει: «Το καράβι απάγγιασε σε μια προκυμαία καλοστρωμένη,γεμάτη πλήθος πολύχρωμο.Κατέβηκε κόσμος πολύςκαι φλύαρα φουστάνια πολλά,κάποια νιάτα.
Δρόσισε κιόλας- και συλλογίστηκα,πως δεν είχε πια και τόσο άδικο ο Βικέλας,ακόμα και στα 1884,τότε που άκουσε τα “τεμάχια” του Chopin». Ισως το πλοίο που αναφέρει ο Ι.Μ.Παναγιωτόπουλος να ήταν του καπετάν Γιώργη Ποταμιάνου.Οι φωτογραφίες των πρώτων πλοίων της Ηπειρωτικής Ακτοπλοΐας με τα ονόματα των έξι παιδιών του κοσμούν έναν τοίχο του «Σπιτιού του Καπετάνιου» στην προκυμαία της Πρέβεζας: Τάσος,Ελβίρα,Πέτρος,Κίμων,Φωκίων,Πόπη.Τα πλοία έφταναν στον μυχό του Κορινθιακού και οι άμαξες μετέφεραν τους επιβάτες στον μυχό του Σαρωνικού για να συνεχίσουν με άλλο καράβι για τον Πειραιά.Το σπίτι τού καπετάν Γιώργη,αναπαλαιωμένο από τα παιδιά και τα εγγόνια του,λειτουργεί ως πολυτελής ξενώνας και είναι η έντονη αρχοντική πινελιά της Πρέβεζας.
Η πόλη της νίκης του Αυγούστου
Η Πρέβεζα διαδέχθηκε τη Νικόπολη, την πόλη της νίκης του Οκταβιανού Αυγούστου, όταν αυτή παρήκμασε από τα μέσα του 11ου αιώνα. Εξάλλου ήταν επίνειό της, από τότε που αυτή κτίστηκε σε ανάμνηση της νίκης του Οκταβιανού εναντίον του Μάρκου Αντώνιου και της τελευταίας βασίλισσας του βασιλείου των Πτολεμαίων στην Αίγυπτο, της Κλεοπάτρας. Στην περίφημη ναυμαχία στο Ακτιο, το 31 π.Χ., μαζί με τα καράβια της Κλεοπάτρας βυθίστηκε στα βάθη της ιστορίας ολόκληρη η Ελληνιστική εποχή που εγκαινίασε ο Μέγας Αλέξανδρος.
Η Νικόπολη έγινε μια τεράστια πόλη. Το δείχνει το τείχος της που κυματίζει για χιλιάδες μέτρα προς το Προάστιο , κοντά στο σημερινό χωριό Νικόπολη, όπου υπάρχουν τα ερείπια του μνημείου του Οκταβιανού και το θέατρο που όπως υπολογίζεται θα ήταν κοντά 20.000 θέσεων. Το θέατρο δεν έχει ανασκαφεί και η προσέγγισή του θυμίζει τις περιγραφές των περιηγητών οι οποίοι έλεγαν ότι περπατούσαν ανάμεσα σε φυτά ίσα με το μπόι τους για να φτάσουν στα ερείπια και κάποιοι να χαράξουν τα ονόματά τους στον τοίχο με τα τούβλα.
Ο περίπατος στο τεράστιο αρχαιολογικό πάρκο της Νικόπολης είναι από τους πλέον ειδυλλιακούς που μπορεί να κάνει κάποιος. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν τα ψηφιδωτά των παλαιοχριστιανικών βασιλικών και το ωδείο. Μια βάση αγάλματος στο καινούργιο μουσείο, στο οποίο παρουσιάζεται πολύ παραστατικά η εξέλιξη της Νικόπολης, συμβολίζει τη συνάντηση διαφορετικών εποχών στην πόλη. Η ανάγλυφη ρωμαϊκή παράσταση αμαζονομαχίας έχει σκεπαστεί με ψηφιδωτές μορφές της νέας βυζαντινής θρησκείας (φωτογραφία). Μόνο που τότε πια είχαν κατά πολύ περιοριστεί τα όρια και η δύναμη της Νικόπολης.
Σεργιάνι στο Σεϊτάν Παζάρ
Σ ήμερα, Κυριακή του Ασώτου, οι ευυπόληπτοι «άσωτοι» της Πρέβεζας έχουν το ετήσιο ραντεβού τους στο μεζεδοπωλείο «Σεϊτάν Παζάρ» μέσα σε τρελό κέφι. Το Σεϊτάν Παζάρ, το κεντρικό πλακόστρωτο σοκάκι, είναι η καρδιά της παλιάς γειτονιάς. Ονομάστηκε έτσι γιατί οι ρωμιοί μαγαζάτορες άλειφαν με σαπούνι τις πλάκες για να γλιστρά το άλογο του τούρκου ελεγκτή, ο οποίος αναφωνούσε καθώς έπεφτε: «Του διαόλου παζάρι». Καλντερίμια συναντώνται σε γοητευτικά τρίστρατα όπου τον γλυκό καιρό, που είναι και ο πιο συνηθισμένος στην πόλη, βγαίνουν τα τραπεζάκια έξω (φωτογραφία). Ανάμεσα σε αυτά τα τραπεζάκια, μπροστά σε ιδιαίτερα μαγαζιά και παλιά στέκια, γίνεται το σεργιάνι στην Πρέβεζα, μέχρι το σύγχρονο παζάρι, παράλληλα με την προκυμαία.
Από παλιά οι περιηγητές, μεταξύ των οποίων και ο λόρδος Μπάιρον το 1809, έκαναν αυτόν τον περίπατο στην Πρέβεζα. Και ο ζωγράφος Πάβλος Χαμπίδης περπάτησε στην Πρέβεζα και στα πέριξ και άρπαξε με το μελάνι και την ακουαρέλα του σκίτσα της ζωής και της ιστορίας του τόπου, γωνιές και στιγμιότυπα που περιγράφουν την ταυτότητά του. Ετσι έγινε το σημειωματάριο που τύπωσε το Ιδρυμα Ακτία Νικόπολις- ψυχή του οποίου είναι ο Νίκος Δ. Καράμπελας-, στα λευκά τμήματα των σελίδων του οποίου ο σύγχρονος περιηγητής μπορεί να καταγράψει τις δικές του εντυπώσεις από την Πρέβεζα. Πάντως οι εντυπώσεις του Πάβλου Χαμπίδη, εκτίθενται για έναν μήνα στην Πινακοθήκη «Λέανδρος Μ. Σπαρτιώτης» στον Αγιο Θωμά.
Τα χάβαρα
Τα χάβαρα,οι μικρές αχιβάδες,αφθονούσαν κάποτε.Τώρα είναι ένας πολύ σπάνιος μεζές που η Νένη Γέρου τον μαγειρεύει εξαιρετικά με μακαροτσίνι κοφτό.Το πρώτο μυστικό είναι το πολύ καλό πλύσιμο των οστράκων.Σε μια λεκάνη αλλάζει συνεχώς νερό και βουτά πολλές φορές το σουρωτήρι με τα χάβαρα.Μετά τα αδειάζει στην κατσαρόλα με πολύ λίγο νερό,ένα ποτηράκι,την σκεπάζει και τα βάζει στη φωτιά για να αχνιστούν και να ανοίξουν.Οσα μείνουν κλειστά τα πετά.Με το τρυπητό τα σουρώνει και αφήνει να κατακάτσει στο νερό τους η άμμος και να μείνει καθαρό το νερό που αχνίστηκαν τα όστρακα.Καθαρίζει τα μισά και τα άλλα μισά τα αφήνει με το κέλυφός τους για γεύση και ομορφιά.Σουρώνει το νερό με λεπτό σουρωτήρι και βαμβάκι για να κρατήσει την άμμο.Σε μια μεγάλη κατσαρόλα τσιγαρίζει σε καυτό λάδι το ψιλοκομμένο φρέσκο κρεμμυδάκι,λίγο φινόκιο,άνηθο ή μάραθο και ψιλοκομμένο σκόρδο.Ρίχνει τα χάβαρα και τσιγαρίζονται κι αυτά και τα σβήνει με λίγο χυμό λεμονιού,αφήνοντάς τα να πάρουν δυο βράσεις.Ρίχνει το νερό που αχνίστηκαν τα όστρακα και προσθέτει επιπλέον,υπολογίζοντας ότι με αυτό θα βράσει το κοφτό μακαρονάκι.Προσθέτει αλάτι και πιπέρι μέχρι να σωθεί το ζουμί.Οταν το σερβίρει προσθέτει ψιλοκομμένο μαϊντανό.Για οκτώ πλούσιες μερίδες χρειάζονται μισό κιλό μακαρονάκι και σχεδόν τρία κιλά χάβαρα.
Γαρίδες Αμβρακικού χθες και σήμερα
Η πιο δυνατή εικόνα της Πρέβεζας είναι η κινητικότητα στην προκυμαία όταν έρχονται και αράζουν τα παραδοσιακά και τα σύγχρονα σκαριά για να διαθέσουν την πλούσια ψαριά τους. Τα πριάρια ψαρεύουν μέσα στον Αμβρακικό και τα μεγαλύτερα σκαριά βγαίνουν στο Ιόνιο. Η γαρίδα του Αμβρακικού, τα χέλια, η σαρδέλα, τα χάβαρα, το αβγοτάραχο, είναι ονομαστά.
Η εικόνα στην προκυμαία της πόλης δεν είναι τωρινή. Στο ωραίο Μουσείο της Νικόπολης- στην έξοδο της πόλης, 2 χλμ. από το κέντρο- εκτίθεται μια ολόκληρη συλλογή από αγκίστρια και στα ψηφιδωτά του δαπέδου της πρόθεσης στη Βασιλική του Δουμετίου, αριστερά της εισόδου στα τείχη της Νικόπολης (7 χλμ. από την Πρέβεζα), εικονίζεται ο πλούσιος ενάλιος κόσμος με ψάρια, χταπόδια, υδρόβια πουλιά και ένας ψαράς που χειρίζεται με επιδεξιότητα το καμάκι του.
Τα υδρόβια πουλιά συνυπάρχουν με τα φημισμένα χέλια στη λιμνοθάλασσα της Ροδιάς και με τις μπάφες στα διβάρια της Λογαρού και του Τσουκαλιού, από τις οποίες βγαίνει το αβγοτάραχο του Αμβρακικού, το οποίο πολλοί θεωρούν ανώτερο από όλα. Την παράδοση του πατέρα τους Δημήτρη Κουσιάδη συνεχίζουν στη Νέα Σαμψούντα η σύζυγος και οι κόρες του Μαρία και Σοφία (τηλ. 26820 51369), πλάθοντας με υπομονή και μυστική συνταγή τα σακούλια με τα αβγά με αλάτι για να κερώσουν μετά το χρυσό αβγοτάραχο- ένας εξαιρετικός μεζές για τσίπουρο με ή χωρίς γλυκάνισο.
Εικόνες ζωής στη συνοικία των αργυροπελεκάνων
O λόκληρος ο Αμβρακικός είναι μια μεγάλη κιβωτός ζωής και ο βάλτος της Ροδιάς, στο δέλτα του ποταμού Λούρου, είναι από τους πλουσιότερους και σπουδαιότερους υγροτόπους της Ευρώπης. Η εξερεύνηση αυτού του παραδείσου για τα πουλιά και τα ψάρια ξεκινά από το παλιό σχολείο του χωριού Στρογγυλή, όπου η Μινέρβα και ο Γιάννης Κοντόπουλος λειτουργούν το Κέντρο Υγροτόπων Ροδιάς (τηλ. 26830 41219), με ξεναγό την Αρτεμη Σιώμπου. Οι επισκέπτες κατεβαίνουν στην άκρη του καναλιού της Στρογγυλής, όπου τους περιμένει το πριάρι με τον Νικόλα, γέννημα θρέμμα της λιμνοθάλασσας, στο τιμόνι τους. Η βάρκα ταξιδεύει σε ένα υγρό μονοπάτι ανάμεσα στους μεγαλύτερους καλαμιώνες της Ελλάδας και βγαίνει στην ανοιχτή λιμνοθάλασσα, όπου μπροστά κολυμπούν μερικές χιλιάδες από τις 100.000 και πλέον αγριόπαπιες που έχουν για σπίτι τους τον Αμβρακικό. Στο βάθος κλείνει τον ορίζοντα μια γραμμή από χρυσά καλάμια, αφήνοντας ένα μικρό πέρασμα για να περάσει η βάρκα στη λιμνοθάλασσα Τσουκαλιό. Δεξιά υπάρχει η καλύβα των ψαράδων με το ψηλό παρατηρητήριό της, για τον φόβο των λαθροψαράδων, καθώς αυτά εδώ τα ρηχά διβάρια είναι ο καλύτερος χελότοπος της Ελλάδας. Τα χέλια, μια ολόκληρη ιστορία. Γεννιούνται στη θάλασσα της Αμερικής και κάνουν χιλιάδες μίλια, ταξιδεύοντας ενάμιση χρόνο, για να φθάσουν στα ποτάμια της Ευρώπης. Και όταν έλθουν εδώ, οι ψαράδες σκαρφίζονται περίπλοκους τρόπους για να τα ψαρέψουν, αφού έχουν μοναδική ικανότητα να ξεγλιστρούν από τις παγίδες.
Στην έξοδο από τη Ροδιά στη λιμνοθάλασσα Τσουκαλιό, υπάρχει άλλη μία καλύβα με τον φύλακα των διβαριών και η βάρκα βάζει πλώρη προς τη γειτονιά των αγρυροπελεκάνων, αυτών των θεαματικών πουλιών με άνοιγμα φτερών πάνω από τρία μέτρα. Αυτή την εποχή της ωοτοκίας η σακούλα κάτω από το τεράστιο ράμφος τους είναι κατακόκκινη και κάποιοι έχουν ήδη καθήσει στις φωλιές τους. Αυτή είναι η δεύτερη μεγαλύτερη αποικία τους στον ελλαδικό χώρο, μετά τις Πρέσπες, και φιλοξενεί 100 ζευγάρια. Η βάρκα δεν πλησιάζει πολύ τους πελεκάνους γιατί υπάρχει κίνδυνος να απωθήσουν με τα πόδια τους, με τα οποία τα σκεπάζουν, τα αβγά έξω από τη φωλιά και να πεθάνει ο νεοσσός. Ούτως ή άλλως η ζωή είναι πολύ δύσκολη για τους νεοσσούς ακόμη και μετά που θα γεννηθούν. Μια χρονιά κατάφερε να επιβιώσει μόνο ένας από τη γέννα ολόκληρης της αποικίας. Εστω και από μακριά το θέαμα των πουλιών που κάθονται στις φωλιές του και των άλλων που κολυμπούν τριγύρω είναι συναρπαστικό. Είναι αυτό που λέμε «εικόνες ζωής»...
Η βάρκα διαγράφει ένα μεγάλο μισοφέγγαρο στο ακίνητο νερό και μπαίνει στο λιμανάκι της Παναγίας Ροδιάς που πρωτοχτίστηκε, λένε, το 970, όταν στην Κωνσταντινούπολη βασίλευε ο Ιωάννης Τσιμισκής. Και απέξω το καθολικό του μεταβυζαντινού μοναστηριού με τον κυλινδρικό τρούλο είναι ιδιαίτερο, όμως μέσα ο επισκέπτης που θα ανοίξει τη διπλοασφαλισμένη πόρτα του θα βρεθεί μέσα σε έναν χρωματικό καταρράκτη, ασυνήθιστο στην αυστηρή ορθόδοξη ζωγραφική. Το καθολικό είναι κατάγραφο από τοιχογραφίες με έντονα μπλε κάμπο αντί για χρυσό, και επιπλέον πράσινα, κίτρινα και κόκ κινα χρώματα. Οι αγιογράφοι Αθανάσιος, Γεώργιος και Βασίλειος «εκ Σαμαρίνης» κατέγραψαν το 1884 στους τοίχους την Παλαιά και Καινή Διαθήκη με λαϊκότροπη τεχνική αλλά με αφοσίωση στις Γραφές. Οπως σχολιάζει ο ξεναγός μας στο μοναστήρι Γιάννης Κοντόπουλος, μπορεί να μην ήταν εξαιρετικοί ζωγράφοι, αλλά ήσαν άριστοι θεολόγοι.
Για την επιστροφή στη Στρογγυλή, η βάρκα μπαίνει σε ένα κανάλι που δεν έχει χάρτη και ταξιδεύει μέσα στον βάλτο ανάμεσα στα καλάμια. Οι βαλτόπαπιες «ζωγραφίζουν» πάνω στην επιφάνεια του νερού καθώς τρέχουν να κρυφτούν και οι λευκοτσικνιάδες και οι σταχτοτσικνιάδες βάζουν χρώμα στο τοπίο καθώς καθρεφτίζονται στα ακίνητα ρηχά νερά όπου ψαρεύουν. Είναι ακόμη μία ζωντανή εικόνα του Αμβρακικού.
ΠΡΟΣΒΑΣΗ
Η Πρέβεζα,μέσω γέφυρας Ρίου - Αντιρρίου και της υποθαλάσσιας σήραγγας του Ακτίου,απέχει από την Αθήνα 380 χλμ.Η Στρογγυλή απέχει από την Πρέβεζα 40 χλμ.
ΔΙΑΜΟΝΗ
Στην Πρέβεζα,στον ξενώνα «Το Σπίτι του Καπετάνιου» (τηλ.26820 23915,
captainshousepreveza.gr),Βoutique Ηotel Dioni (τηλ.26820 27381),Ρreveza City (τηλ. 26820 89500),Ουρανία (τηλ.26820 89570, 89580).Στην περιοχή Μαργαρώνα (2 χλμ. από το κέντρο),στο Μargarona Royal Ηotel (τηλ.26820 24360-2, margaronaroyal.gr).
ΦΑΓΗΤΟ
Στην Πρέβεζα, στο κέντρο, στην καθιερωμένη «Ψάθα», για φαγητά της μαμάς, λαχανοντολμάδες και κολοκυθάκια γεμιστά με αβγολέμονο, τσιπούρα με σέλινο αβγολέμονο, χάβαρα με σκόρδο και μαϊντανό, κέφαλος πετάλι, μελιτζάνες ιμάμ, γαλατόπιτα, στην «Τρελή Γαρίδα», από τα στέκια της πόλης, για μυδοπίλαφο, κυδώνια, σουπιές, κουτσομούρα, σαρδέλα ψητή, στον «Ντίνο» για μαύρο ρυζότο με σουπιές, μακαρονάδα με κυδώνια,μπακαλιάρο λεμονάτο,στον «Αμβρόσιο»,στην πιο παλιά ταβέρνα,στο ιδιαίτερο εστιατόριο «Μελτέμι» για καλομαγειρεμέναψάρια και σαλάτες,στα μεζεδοπωλεία «Απάγκιο» και «Σεϊτάν Παζάρ»,όπου ο Στάθης ετοιμάζει πίνες τηγανητές,σουπιές κρασάτες,καλαμαράκια γεμιστά με τυρί,αθερίνα τηγανητή. Για το τέλος υπάρχει πάντα το ραβανί,η μηλόπιτα και το καρυδάτο με παγωτό στο «ΗΒ».
ΠΡΕΒΕΖΑ
Θαλάσσια ρεύματα
Η Πρέβεζα ζει ανάμεσα σε δύο θάλασσες και ζει καλά,περιστοιχισμένη από τρία κάστρα,τα μακρά τείχη της Νικόπολης,τα κατάλοιπα του βενετσιάνικου ελαιώνα που την περιέβαλλε κάποτε και την αποικία των πελεκάνων στη νησίδα στη λιμνοθάλασσα Τσουκαλιό.Το Ιόνιο και ο Αμβρακικός διαμορφώνουν τη φυσιογνωμία της πόλης, τη μνήμη της,την εμφάνισή της, τη γεύση της,την ατμόσφαιρά της. Το μέτωπο της πόλης είναι μια ωραία προκυμαία,με το απίθανο κτίριο της Εθνικής Τράπεζας και τον σιδερένιο φάρο που βρέθηκε κάπου στη Σκανδιναβία και επανεγκαταστάθηκε στην παλιά του θέση,όπου οι ψαράδες,μερικοί με τα παραδοσιακά πριάρια,φέρνουν όλα τα καλά του πελάγους και της λιμνοθάλασσας. Αυτή την εποχή έχουν την τιμητική τους τα λαβράκια και μαζί με τα άλλα ψάρια και τα θαλασσινά σκορπίζονται στα σοκάκια της παλιάς γειτονιάς της πόλης, όπου μαγειρεύονται με ιδιαίτερους τρόπους για να τέρψουν τους θαμώνες των εστιατορίων και των μεζεδοπωλείων,καθώς το φαγητό είναι εξαιρετική πτυχή της καλής ζωής στην Πρέβεζα.
Και πράγματι,σε όλα αυτά τα μαγαζιά τρως καλά και στην πόλη ζεις καλύτερα.
Η κυρά των θαλασσών
Ο Δημήτριος Βικέλας,στα 1885,στο βιβλίο του Από Νικοπόλεως εις Ολυμπίαν,γράφει υπό τη μορφή επιστολών κατά τη συνήθεια της εποχής: «Διήλθομεν την εσπέραν εις την οικίαν ενός των εγκριτοτέρων κατοίκων της Πρεβέζης.Ηδύνατό τις ευκόλως να φαντασθή ότι ευρίσκεται εις Παρισίους,ή τουλάχιστον εις Αθήνας.Ωμιλήσαμεν περί φιλολογίας,περί ιστορίας,όχι όμως και περί πολιτικής.Προπάντων σε ηκούσαμεν μουσικήν. Η θυγάτηρ του οικοδεσπότου,δεσποινίς χαριεστάτη,μάς έπαιξε τεμάχια του Chopin.Πώς σου φαίνεται; Ο Chopin εις Πρέβεζαν!».
Οπως σημειώνει ο Ι.Μ.Παναγιωτόπουλος το 1950 στους Ελληνικούς Ορίζοντες,η Πρέβεζα την εποχή που πέρασε ο Βικέλας «ήταν ένα κέντρο σπουδαίο καταντικρύ στην ιόνια θάλασσα, ένα πέρασμα,η πρώτη σκάλα,που έπιανε ο απόδημος,αφήνοντας πίσω του τα ελληνικά περιγιάλια».Ο ίδιος θα παρατηρήσει: «Το καράβι απάγγιασε σε μια προκυμαία καλοστρωμένη,γεμάτη πλήθος πολύχρωμο.Κατέβηκε κόσμος πολύςκαι φλύαρα φουστάνια πολλά,κάποια νιάτα.
Δρόσισε κιόλας- και συλλογίστηκα,πως δεν είχε πια και τόσο άδικο ο Βικέλας,ακόμα και στα 1884,τότε που άκουσε τα “τεμάχια” του Chopin». Ισως το πλοίο που αναφέρει ο Ι.Μ.Παναγιωτόπουλος να ήταν του καπετάν Γιώργη Ποταμιάνου.Οι φωτογραφίες των πρώτων πλοίων της Ηπειρωτικής Ακτοπλοΐας με τα ονόματα των έξι παιδιών του κοσμούν έναν τοίχο του «Σπιτιού του Καπετάνιου» στην προκυμαία της Πρέβεζας: Τάσος,Ελβίρα,Πέτρος,Κίμων,Φωκίων,Πόπη.Τα πλοία έφταναν στον μυχό του Κορινθιακού και οι άμαξες μετέφεραν τους επιβάτες στον μυχό του Σαρωνικού για να συνεχίσουν με άλλο καράβι για τον Πειραιά.Το σπίτι τού καπετάν Γιώργη,αναπαλαιωμένο από τα παιδιά και τα εγγόνια του,λειτουργεί ως πολυτελής ξενώνας και είναι η έντονη αρχοντική πινελιά της Πρέβεζας.
Η πόλη της νίκης του Αυγούστου
Η Πρέβεζα διαδέχθηκε τη Νικόπολη, την πόλη της νίκης του Οκταβιανού Αυγούστου, όταν αυτή παρήκμασε από τα μέσα του 11ου αιώνα. Εξάλλου ήταν επίνειό της, από τότε που αυτή κτίστηκε σε ανάμνηση της νίκης του Οκταβιανού εναντίον του Μάρκου Αντώνιου και της τελευταίας βασίλισσας του βασιλείου των Πτολεμαίων στην Αίγυπτο, της Κλεοπάτρας. Στην περίφημη ναυμαχία στο Ακτιο, το 31 π.Χ., μαζί με τα καράβια της Κλεοπάτρας βυθίστηκε στα βάθη της ιστορίας ολόκληρη η Ελληνιστική εποχή που εγκαινίασε ο Μέγας Αλέξανδρος.
Η Νικόπολη έγινε μια τεράστια πόλη. Το δείχνει το τείχος της που κυματίζει για χιλιάδες μέτρα προς το Προάστιο , κοντά στο σημερινό χωριό Νικόπολη, όπου υπάρχουν τα ερείπια του μνημείου του Οκταβιανού και το θέατρο που όπως υπολογίζεται θα ήταν κοντά 20.000 θέσεων. Το θέατρο δεν έχει ανασκαφεί και η προσέγγισή του θυμίζει τις περιγραφές των περιηγητών οι οποίοι έλεγαν ότι περπατούσαν ανάμεσα σε φυτά ίσα με το μπόι τους για να φτάσουν στα ερείπια και κάποιοι να χαράξουν τα ονόματά τους στον τοίχο με τα τούβλα.
Ο περίπατος στο τεράστιο αρχαιολογικό πάρκο της Νικόπολης είναι από τους πλέον ειδυλλιακούς που μπορεί να κάνει κάποιος. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν τα ψηφιδωτά των παλαιοχριστιανικών βασιλικών και το ωδείο. Μια βάση αγάλματος στο καινούργιο μουσείο, στο οποίο παρουσιάζεται πολύ παραστατικά η εξέλιξη της Νικόπολης, συμβολίζει τη συνάντηση διαφορετικών εποχών στην πόλη. Η ανάγλυφη ρωμαϊκή παράσταση αμαζονομαχίας έχει σκεπαστεί με ψηφιδωτές μορφές της νέας βυζαντινής θρησκείας (φωτογραφία). Μόνο που τότε πια είχαν κατά πολύ περιοριστεί τα όρια και η δύναμη της Νικόπολης.
Σεργιάνι στο Σεϊτάν Παζάρ
Σ ήμερα, Κυριακή του Ασώτου, οι ευυπόληπτοι «άσωτοι» της Πρέβεζας έχουν το ετήσιο ραντεβού τους στο μεζεδοπωλείο «Σεϊτάν Παζάρ» μέσα σε τρελό κέφι. Το Σεϊτάν Παζάρ, το κεντρικό πλακόστρωτο σοκάκι, είναι η καρδιά της παλιάς γειτονιάς. Ονομάστηκε έτσι γιατί οι ρωμιοί μαγαζάτορες άλειφαν με σαπούνι τις πλάκες για να γλιστρά το άλογο του τούρκου ελεγκτή, ο οποίος αναφωνούσε καθώς έπεφτε: «Του διαόλου παζάρι». Καλντερίμια συναντώνται σε γοητευτικά τρίστρατα όπου τον γλυκό καιρό, που είναι και ο πιο συνηθισμένος στην πόλη, βγαίνουν τα τραπεζάκια έξω (φωτογραφία). Ανάμεσα σε αυτά τα τραπεζάκια, μπροστά σε ιδιαίτερα μαγαζιά και παλιά στέκια, γίνεται το σεργιάνι στην Πρέβεζα, μέχρι το σύγχρονο παζάρι, παράλληλα με την προκυμαία.
Από παλιά οι περιηγητές, μεταξύ των οποίων και ο λόρδος Μπάιρον το 1809, έκαναν αυτόν τον περίπατο στην Πρέβεζα. Και ο ζωγράφος Πάβλος Χαμπίδης περπάτησε στην Πρέβεζα και στα πέριξ και άρπαξε με το μελάνι και την ακουαρέλα του σκίτσα της ζωής και της ιστορίας του τόπου, γωνιές και στιγμιότυπα που περιγράφουν την ταυτότητά του. Ετσι έγινε το σημειωματάριο που τύπωσε το Ιδρυμα Ακτία Νικόπολις- ψυχή του οποίου είναι ο Νίκος Δ. Καράμπελας-, στα λευκά τμήματα των σελίδων του οποίου ο σύγχρονος περιηγητής μπορεί να καταγράψει τις δικές του εντυπώσεις από την Πρέβεζα. Πάντως οι εντυπώσεις του Πάβλου Χαμπίδη, εκτίθενται για έναν μήνα στην Πινακοθήκη «Λέανδρος Μ. Σπαρτιώτης» στον Αγιο Θωμά.
Τα χάβαρα
Τα χάβαρα,οι μικρές αχιβάδες,αφθονούσαν κάποτε.Τώρα είναι ένας πολύ σπάνιος μεζές που η Νένη Γέρου τον μαγειρεύει εξαιρετικά με μακαροτσίνι κοφτό.Το πρώτο μυστικό είναι το πολύ καλό πλύσιμο των οστράκων.Σε μια λεκάνη αλλάζει συνεχώς νερό και βουτά πολλές φορές το σουρωτήρι με τα χάβαρα.Μετά τα αδειάζει στην κατσαρόλα με πολύ λίγο νερό,ένα ποτηράκι,την σκεπάζει και τα βάζει στη φωτιά για να αχνιστούν και να ανοίξουν.Οσα μείνουν κλειστά τα πετά.Με το τρυπητό τα σουρώνει και αφήνει να κατακάτσει στο νερό τους η άμμος και να μείνει καθαρό το νερό που αχνίστηκαν τα όστρακα.Καθαρίζει τα μισά και τα άλλα μισά τα αφήνει με το κέλυφός τους για γεύση και ομορφιά.Σουρώνει το νερό με λεπτό σουρωτήρι και βαμβάκι για να κρατήσει την άμμο.Σε μια μεγάλη κατσαρόλα τσιγαρίζει σε καυτό λάδι το ψιλοκομμένο φρέσκο κρεμμυδάκι,λίγο φινόκιο,άνηθο ή μάραθο και ψιλοκομμένο σκόρδο.Ρίχνει τα χάβαρα και τσιγαρίζονται κι αυτά και τα σβήνει με λίγο χυμό λεμονιού,αφήνοντάς τα να πάρουν δυο βράσεις.Ρίχνει το νερό που αχνίστηκαν τα όστρακα και προσθέτει επιπλέον,υπολογίζοντας ότι με αυτό θα βράσει το κοφτό μακαρονάκι.Προσθέτει αλάτι και πιπέρι μέχρι να σωθεί το ζουμί.Οταν το σερβίρει προσθέτει ψιλοκομμένο μαϊντανό.Για οκτώ πλούσιες μερίδες χρειάζονται μισό κιλό μακαρονάκι και σχεδόν τρία κιλά χάβαρα.
Γαρίδες Αμβρακικού χθες και σήμερα
Η πιο δυνατή εικόνα της Πρέβεζας είναι η κινητικότητα στην προκυμαία όταν έρχονται και αράζουν τα παραδοσιακά και τα σύγχρονα σκαριά για να διαθέσουν την πλούσια ψαριά τους. Τα πριάρια ψαρεύουν μέσα στον Αμβρακικό και τα μεγαλύτερα σκαριά βγαίνουν στο Ιόνιο. Η γαρίδα του Αμβρακικού, τα χέλια, η σαρδέλα, τα χάβαρα, το αβγοτάραχο, είναι ονομαστά.
Η εικόνα στην προκυμαία της πόλης δεν είναι τωρινή. Στο ωραίο Μουσείο της Νικόπολης- στην έξοδο της πόλης, 2 χλμ. από το κέντρο- εκτίθεται μια ολόκληρη συλλογή από αγκίστρια και στα ψηφιδωτά του δαπέδου της πρόθεσης στη Βασιλική του Δουμετίου, αριστερά της εισόδου στα τείχη της Νικόπολης (7 χλμ. από την Πρέβεζα), εικονίζεται ο πλούσιος ενάλιος κόσμος με ψάρια, χταπόδια, υδρόβια πουλιά και ένας ψαράς που χειρίζεται με επιδεξιότητα το καμάκι του.
Τα υδρόβια πουλιά συνυπάρχουν με τα φημισμένα χέλια στη λιμνοθάλασσα της Ροδιάς και με τις μπάφες στα διβάρια της Λογαρού και του Τσουκαλιού, από τις οποίες βγαίνει το αβγοτάραχο του Αμβρακικού, το οποίο πολλοί θεωρούν ανώτερο από όλα. Την παράδοση του πατέρα τους Δημήτρη Κουσιάδη συνεχίζουν στη Νέα Σαμψούντα η σύζυγος και οι κόρες του Μαρία και Σοφία (τηλ. 26820 51369), πλάθοντας με υπομονή και μυστική συνταγή τα σακούλια με τα αβγά με αλάτι για να κερώσουν μετά το χρυσό αβγοτάραχο- ένας εξαιρετικός μεζές για τσίπουρο με ή χωρίς γλυκάνισο.
Εικόνες ζωής στη συνοικία των αργυροπελεκάνων
O λόκληρος ο Αμβρακικός είναι μια μεγάλη κιβωτός ζωής και ο βάλτος της Ροδιάς, στο δέλτα του ποταμού Λούρου, είναι από τους πλουσιότερους και σπουδαιότερους υγροτόπους της Ευρώπης. Η εξερεύνηση αυτού του παραδείσου για τα πουλιά και τα ψάρια ξεκινά από το παλιό σχολείο του χωριού Στρογγυλή, όπου η Μινέρβα και ο Γιάννης Κοντόπουλος λειτουργούν το Κέντρο Υγροτόπων Ροδιάς (τηλ. 26830 41219), με ξεναγό την Αρτεμη Σιώμπου. Οι επισκέπτες κατεβαίνουν στην άκρη του καναλιού της Στρογγυλής, όπου τους περιμένει το πριάρι με τον Νικόλα, γέννημα θρέμμα της λιμνοθάλασσας, στο τιμόνι τους. Η βάρκα ταξιδεύει σε ένα υγρό μονοπάτι ανάμεσα στους μεγαλύτερους καλαμιώνες της Ελλάδας και βγαίνει στην ανοιχτή λιμνοθάλασσα, όπου μπροστά κολυμπούν μερικές χιλιάδες από τις 100.000 και πλέον αγριόπαπιες που έχουν για σπίτι τους τον Αμβρακικό. Στο βάθος κλείνει τον ορίζοντα μια γραμμή από χρυσά καλάμια, αφήνοντας ένα μικρό πέρασμα για να περάσει η βάρκα στη λιμνοθάλασσα Τσουκαλιό. Δεξιά υπάρχει η καλύβα των ψαράδων με το ψηλό παρατηρητήριό της, για τον φόβο των λαθροψαράδων, καθώς αυτά εδώ τα ρηχά διβάρια είναι ο καλύτερος χελότοπος της Ελλάδας. Τα χέλια, μια ολόκληρη ιστορία. Γεννιούνται στη θάλασσα της Αμερικής και κάνουν χιλιάδες μίλια, ταξιδεύοντας ενάμιση χρόνο, για να φθάσουν στα ποτάμια της Ευρώπης. Και όταν έλθουν εδώ, οι ψαράδες σκαρφίζονται περίπλοκους τρόπους για να τα ψαρέψουν, αφού έχουν μοναδική ικανότητα να ξεγλιστρούν από τις παγίδες.
Στην έξοδο από τη Ροδιά στη λιμνοθάλασσα Τσουκαλιό, υπάρχει άλλη μία καλύβα με τον φύλακα των διβαριών και η βάρκα βάζει πλώρη προς τη γειτονιά των αγρυροπελεκάνων, αυτών των θεαματικών πουλιών με άνοιγμα φτερών πάνω από τρία μέτρα. Αυτή την εποχή της ωοτοκίας η σακούλα κάτω από το τεράστιο ράμφος τους είναι κατακόκκινη και κάποιοι έχουν ήδη καθήσει στις φωλιές τους. Αυτή είναι η δεύτερη μεγαλύτερη αποικία τους στον ελλαδικό χώρο, μετά τις Πρέσπες, και φιλοξενεί 100 ζευγάρια. Η βάρκα δεν πλησιάζει πολύ τους πελεκάνους γιατί υπάρχει κίνδυνος να απωθήσουν με τα πόδια τους, με τα οποία τα σκεπάζουν, τα αβγά έξω από τη φωλιά και να πεθάνει ο νεοσσός. Ούτως ή άλλως η ζωή είναι πολύ δύσκολη για τους νεοσσούς ακόμη και μετά που θα γεννηθούν. Μια χρονιά κατάφερε να επιβιώσει μόνο ένας από τη γέννα ολόκληρης της αποικίας. Εστω και από μακριά το θέαμα των πουλιών που κάθονται στις φωλιές του και των άλλων που κολυμπούν τριγύρω είναι συναρπαστικό. Είναι αυτό που λέμε «εικόνες ζωής»...
Η βάρκα διαγράφει ένα μεγάλο μισοφέγγαρο στο ακίνητο νερό και μπαίνει στο λιμανάκι της Παναγίας Ροδιάς που πρωτοχτίστηκε, λένε, το 970, όταν στην Κωνσταντινούπολη βασίλευε ο Ιωάννης Τσιμισκής. Και απέξω το καθολικό του μεταβυζαντινού μοναστηριού με τον κυλινδρικό τρούλο είναι ιδιαίτερο, όμως μέσα ο επισκέπτης που θα ανοίξει τη διπλοασφαλισμένη πόρτα του θα βρεθεί μέσα σε έναν χρωματικό καταρράκτη, ασυνήθιστο στην αυστηρή ορθόδοξη ζωγραφική. Το καθολικό είναι κατάγραφο από τοιχογραφίες με έντονα μπλε κάμπο αντί για χρυσό, και επιπλέον πράσινα, κίτρινα και κόκ κινα χρώματα. Οι αγιογράφοι Αθανάσιος, Γεώργιος και Βασίλειος «εκ Σαμαρίνης» κατέγραψαν το 1884 στους τοίχους την Παλαιά και Καινή Διαθήκη με λαϊκότροπη τεχνική αλλά με αφοσίωση στις Γραφές. Οπως σχολιάζει ο ξεναγός μας στο μοναστήρι Γιάννης Κοντόπουλος, μπορεί να μην ήταν εξαιρετικοί ζωγράφοι, αλλά ήσαν άριστοι θεολόγοι.
Για την επιστροφή στη Στρογγυλή, η βάρκα μπαίνει σε ένα κανάλι που δεν έχει χάρτη και ταξιδεύει μέσα στον βάλτο ανάμεσα στα καλάμια. Οι βαλτόπαπιες «ζωγραφίζουν» πάνω στην επιφάνεια του νερού καθώς τρέχουν να κρυφτούν και οι λευκοτσικνιάδες και οι σταχτοτσικνιάδες βάζουν χρώμα στο τοπίο καθώς καθρεφτίζονται στα ακίνητα ρηχά νερά όπου ψαρεύουν. Είναι ακόμη μία ζωντανή εικόνα του Αμβρακικού.
ΠΡΟΣΒΑΣΗ
Η Πρέβεζα,μέσω γέφυρας Ρίου - Αντιρρίου και της υποθαλάσσιας σήραγγας του Ακτίου,απέχει από την Αθήνα 380 χλμ.Η Στρογγυλή απέχει από την Πρέβεζα 40 χλμ.
ΔΙΑΜΟΝΗ
Στην Πρέβεζα,στον ξενώνα «Το Σπίτι του Καπετάνιου» (τηλ.26820 23915,
captainshousepreveza.gr),Βoutique Ηotel Dioni (τηλ.26820 27381),Ρreveza City (τηλ. 26820 89500),Ουρανία (τηλ.26820 89570, 89580).Στην περιοχή Μαργαρώνα (2 χλμ. από το κέντρο),στο Μargarona Royal Ηotel (τηλ.26820 24360-2, margaronaroyal.gr).
ΦΑΓΗΤΟ
Στην Πρέβεζα, στο κέντρο, στην καθιερωμένη «Ψάθα», για φαγητά της μαμάς, λαχανοντολμάδες και κολοκυθάκια γεμιστά με αβγολέμονο, τσιπούρα με σέλινο αβγολέμονο, χάβαρα με σκόρδο και μαϊντανό, κέφαλος πετάλι, μελιτζάνες ιμάμ, γαλατόπιτα, στην «Τρελή Γαρίδα», από τα στέκια της πόλης, για μυδοπίλαφο, κυδώνια, σουπιές, κουτσομούρα, σαρδέλα ψητή, στον «Ντίνο» για μαύρο ρυζότο με σουπιές, μακαρονάδα με κυδώνια,μπακαλιάρο λεμονάτο,στον «Αμβρόσιο»,στην πιο παλιά ταβέρνα,στο ιδιαίτερο εστιατόριο «Μελτέμι» για καλομαγειρεμέναψάρια και σαλάτες,στα μεζεδοπωλεία «Απάγκιο» και «Σεϊτάν Παζάρ»,όπου ο Στάθης ετοιμάζει πίνες τηγανητές,σουπιές κρασάτες,καλαμαράκια γεμιστά με τυρί,αθερίνα τηγανητή. Για το τέλος υπάρχει πάντα το ραβανί,η μηλόπιτα και το καρυδάτο με παγωτό στο «ΗΒ».
Ακολουθεί αναδημοσίευση από Το Βήμα, Κυριακή 20 Φεβρουαρίου 2011.
http://www.tovima.gr/default.asp?pid=46&ct=124&artid=328485&dt=20/02/2011
