Ένα βιβλίο από τον Σύνδεσµο Αποφοίτων Ζωσιµαίας Σχολής Ιωαννίνων δείχνει συνηθισµένη αναµνηστική έκδοση. Αλλά σε δεύτερο χρόνο οδηγεί σε συγκρίσεις ανάµεσα σε διαφορετικές εποχές και στους ανθρώπους τους. Και από εκεί σε συνειρµούς ανάµεσα στο µεγαλείο και τη θλίψη.
Ο τίτλος του βιβλίου είναι: «Ηπειρώτες έµποροι ευεργέτες του ελληνικού έθνους και συντελεστές της προόδου της ανθρωπότητας». Είναι µια εξαιρετική δουλειά που έκανε ο δραστήριος Σπύρος Εργολάβος, για λογαριασµό του Συνδέσµου. Μας βάζει στη µηχανή του χρόνου, για να συναντήσουµε υπέροχους Ελληνες: τους ηπειρώτες εθνικούς ευεργέτες.Ανθρωποι που προσέφεραν µε προθυµία στην πατρίδα τους τον καρπό του µόχθου και συχνά των στερήσεών τους. Οταν η Ελλάδα βρέθηκε αντιµέτωπη µε τη µοίρα της, άνοιξαν το σεντούκι τους και την ψυχή τους και τη συνέδραµαν µε την περιουσία τους. Χωρίς καµιά επιδίωξη. Με το κίνητρο της «ευποιίας», που για αυτούς ήταν «ανώτερη ηθική έκφραση και ωφελιµότατη κοινωνική λειτουργία», όπως αναφέρει το λεύκωµα. Με τα κληροδοτήµατά τους δηµιουργήθηκαν κοινωφελή ιδρύµατα, εκπαιδευτήρια, νοσοκοµεία, πανεπιστήµια κ.λπ. Για να απολαύουν οι επόµενες γενιές αυτών που οι ίδιοι δεν είχαν.
Οι Ζωσιµάδες, ο Γεώργιος Σταύρου, ο Χατζηκώστας, ο Καπλάνης, ο Γεώργιος Αβέρωφ, ο Μιχαήλ Τοσίτσας, οι Σίνες, οι Ζαππαίοι, ο Στουρνάρης, οι Ριζάρηδες, ο Αρσάκης και άλλοι πολλοί. ∆εν είχαν όλοι υψηλή µόρφωση. Αλλά όλοι ήξεραν ότι η απόκτηση πλούτου από µόνη της δεν είναι κατόρθωµα. Είχαν αίσθηση του χρέους και της ανταπόδοσης.
Τα µνηµεία του µεγαλείου τους υπάρχουν ακόµη στην Αθήνα, στις ιδιαίτερες πατρίδες τους και σε ολόκληρη τη Βαλκανική Χερσόνησο.Οπως υπάρχουν και τα σύµβολα της θλίψης για τις συµπεριφορές των σύγχρονων κατόχων του πλούτου. Ασύλληπτες περιουσίες, δηµιουργηµένες όχι πάντα µε ιδρώτα, αλλά συχνά µε την απορρόφηση του δηµοσίου χρήµατος, χρησιµοποιούνται σε πράξεις επίδειξης και µαταιοδοξίας.
Μόνο µε τα µισά από τα 600 δισ. ευρώ που έχουν – σύµφωνα µε κάποιες εκτιµήσεις – οι σηµερινοί Ελληνες στην Ελβετία θα έσωζαν την ελληνική οικονοµία. Αλλά στις µέρες µας οι έχοντες και κατέχοντες – πλην ορισµένων φωτεινών εξαιρέσεων – δεν σκοπεύουν να διαθέσουν για κανέναν αγώνα και καµιά ευεργεσία. Εχουν λεφτά, αλλά όπως έλεγε η Κοκό Σανέλ: «Υπάρχουν άνθρωποι που έχουν λεφτά και άνθρωποι που είναι πλούσιοι».
