Μάρτης γδάρτης και κακός παλουκοκαύτης.
Μάρτης είναι χάδια κάνει, πότε κλαίει και πότε γελάει.
«Τον Μάρτη χιόνι βούτυρο,
μα σαν παγώσει μάρμαρο.»
μα σαν παγώσει μάρμαρο.»
«Aκόμη και στις δεκαοχτώ
έχει το μάτι του ανοιχτό.»
έχει το μάτι του ανοιχτό.»
«Aκόμη στις δεκαοχτώ,
ψοφάει η πέρδικα στ’ αυγό.
Λένε και στις τριάντα,
μα δεν ηξεύρω γιάντα.»
ψοφάει η πέρδικα στ’ αυγό.
Λένε και στις τριάντα,
μα δεν ηξεύρω γιάντα.»
«Το Μάρτη φύλα(ξε) άχερα,
μη χάσεις το ζευγάρι.»
μη χάσεις το ζευγάρι.»
«Τσοπάνη μου την κάπα σου,
το Μάρτη φύλαγέ την.»
το Μάρτη φύλαγέ την.»
«Όλες του Μάρτη φύλαγε και τ’ Απριλίου τις δώδεκα,
ότι ακόμη και στις δεκαοχτώ πέρδικα ψόφησε στ’ αβγό.»
ότι ακόμη και στις δεκαοχτώ πέρδικα ψόφησε στ’ αβγό.»
«Ο Αύγουστος για τα πανιά κι ο Μάρτης για τα ξύλα.»
«Mάρτης γδάρτης και κακός παλουκοκαύτης.
Και σαν τύχει και θυμώσει, μες στο χιόνι θα μας χώσει.»
Και σαν τύχει και θυμώσει, μες στο χιόνι θα μας χώσει.»
«Tο Mάρτη ξύλα φύλαγε,
μην κάψεις τα παλούκια.»
μην κάψεις τα παλούκια.»
«Στων αμαρτωλών τη χώρα,
το Mαρτάπριλο χιονίζει.»
το Mαρτάπριλο χιονίζει.»
Σε κάποιες παροιμίες του μήνα, φαίνεται η επιθυμία των γεωργών να βρέξει τον Μάρτιο:
«Μάρτης έβρεχε,
θεριστής χαιρότανε.»
θεριστής χαιρότανε.»
«Μάρτης βρέχει;
Ποτέ μην πάψει.»
Ποτέ μην πάψει.»
«Κάλλιο Μάρτης στις γωνιές,
παρά Μάρτης στις αυλές»
παρά Μάρτης στις αυλές»
«Κάλλιο Μάρτης καρβουνιάρης,
παρά Μάρτης λιοπυριάρης.»
παρά Μάρτης λιοπυριάρης.»
«Μάρτης βροχερός,
θεριστής κουραστικός.»
θεριστής κουραστικός.»
«Μάρτης κλαψής,
θεριστής χαρούμενος.»
θεριστής χαρούμενος.»
«Βροντή Μαρτιού,
φίλεμα με καρύδια.»
φίλεμα με καρύδια.»
«Μάρτης πουκαμισάς,
δεν σου δίνει να μασάς.»
δεν σου δίνει να μασάς.»
«Mάρτης άβροχος,
μούστος άμετρος.»
μούστος άμετρος.»
«Aν κάνει ο Mάρτης δυο νερά κι ο Aπρίλης πέντε – δέκα,
να δεις το κοντοκρίθαρο πως στρίβει το μουστάκι,
να δεις και τις αρχόντισσες πως ψιλοκλεισιρίζουν,
να δεις και τη φτωχολογιά πως ψιλοκοσκινάει.»
να δεις το κοντοκρίθαρο πως στρίβει το μουστάκι,
να δεις και τις αρχόντισσες πως ψιλοκλεισιρίζουν,
να δεις και τη φτωχολογιά πως ψιλοκοσκινάει.»
«Σαν ρίξει ο Μάρτης μια βροχή κι Απρίλης άλλη μία,
να δεις κουλούρες στρογγυλές και πίττες σαν αλώνι.»
να δεις κουλούρες στρογγυλές και πίττες σαν αλώνι.»
«Σαν ρίξει ο Μάρτης δυο νερά κι Απρίλης άλλο ένα
χαράς σ’ εκείνο το ζευγά που ‘χει πολλά σπαρμένα.»
χαράς σ’ εκείνο το ζευγά που ‘χει πολλά σπαρμένα.»
Οι μεταβολές του καιρό τον μήνα αυτό είναι απότομες και ξαφνικές. Αυτό το γεγονός έχει σχολιαστεί και από τις παροιμίες:
«Ο Μάρτης το πρωί το ψόφησε,
και το βράδυ το βρόμισε.»
και το βράδυ το βρόμισε.»
«Ο Μάρτης ο πεντάγνωμος,
πέντε φορές εχιόνισε,
και πάλι το μετάνιωσε,
πως δεν εξαναχιόνισε»
πέντε φορές εχιόνισε,
και πάλι το μετάνιωσε,
πως δεν εξαναχιόνισε»
«O Μάρτης ο κλαψόγελος»
«O Mάρτης το πρωί χιόνισε,
κι ο γάιδαρος ψόφησε (από το κρύο).
Το μεσημέρι βρώμισε (από τη ζέστη),
και το βράδυ τον πήρε το ποτάμι (από τη βροχή).»
κι ο γάιδαρος ψόφησε (από το κρύο).
Το μεσημέρι βρώμισε (από τη ζέστη),
και το βράδυ τον πήρε το ποτάμι (από τη βροχή).»
«Του Mάρτη του αρέσει,
να είναι πάντα στο διπλό,
μια στις δέκα να έχει ήλιο,
και τις άλλες ξυλιασμό.»
να είναι πάντα στο διπλό,
μια στις δέκα να έχει ήλιο,
και τις άλλες ξυλιασμό.»
Κάποιες παροιμίες θέλουν τον Μάρτιο να ξεκινά το καλοκαίρι και η ζέστη:
«Από Μαρτιού πουκάμισο,
κι απ’ Αύγουστο σεγκούνι.»
κι απ’ Αύγουστο σεγκούνι.»
«Ο Μάρτης έχει τ’ όνομα,
κι ο Απρίλης τα λουλούδια»
κι ο Απρίλης τα λουλούδια»
Για την εαρινή ισημερία στις 21 Μαρτίου υπάρχει η παροιμία:
«Του Μάρτη και του Τρυγητή ίσα τα ημερόνυχτια»
Κάποιες παροιμίες αναφέρονται στον ήλιο του Μαρτίου:
«Του Μάρτη ο ήλιος βάφει,
και πέντε μήνες δεν ξεβάφει.»
και πέντε μήνες δεν ξεβάφει.»
«Ο ήλιος του Μαρτιού,
τρυπάει κέρατο βοδιού.»
τρυπάει κέρατο βοδιού.»
«Ο καλός Μάρτης στα κάρβουνα,
κι’ ο κακός στον ήλιο.»
κι’ ο κακός στον ήλιο.»
«Του Μάρτη οι αυγές με κάψανε,
του Μάη τα μεσημέρια.»
του Μάη τα μεσημέρια.»
«Οπόχει κόρην ακριβή,
το Μάρτη ήλιος μην τη δει».
το Μάρτη ήλιος μην τη δει».
Και φυσικά η πιο γνωστή παροιμία του μήνα:
«Λείπει ο Μάρτης από τη Σαρακοστή;»
Φώτης Δέμιτσας
